Jednym z błędów najczęściej popełnianych w mediach, w odniesieniu do statków, jest szacowanie i określanie ich wielkości. Nagminnie w materiałach prasowych czy relacjach TV konkretne statki opisywane są przymiotnikami w rodzaju "wielki", "ogromny", "gigantyczny" w jaskrawej sprzeczności ze stanem faktycznym.
Już samo używanie takich słów (zamiast "łagodniejszych" w rodzaju "duży") jest, w mediach, oznaką niedostatków profesjonalizmu, gdyż redakcyjne "stylebooki", podręczniki dziennikarstwa i wykłady dotyczące warsztatu dziennikarskiego dla młodych adeptów tego zawodu uczą, że należy unikać hiperbol, czyli tzw. przesadni.
[ hiperbola, przesadnia – pojęcie z teorii literatury (gr. hyperbola, łac. superlatio, pol. wyolbrzymienie);
oznacza środek stylistyczny polegający na wyolbrzymieniu, przejaskrawieniu cech przedmiotów, osób,
zjawisk; może dotyczyć ilości, rozmiaru, stosunku emocjonalnego, przyczyny, znaczenia lub skutku;
stosowany dla wywarcia mocnego wrażenia, spotęgowania ekspresji. ]
Wywieranie wrażenia poprzez wyolbrzymienia jest lub może być dobre w literaturze pięknej, w prozie, w poezji czy w scenariuszach filmowych. W mediach jest przejawem braku profesjonalizmu i jest szczególnie charakterystyczne dla tabloidów - goniących za sensacją gazet niskich lotów. Niestety postępuje u nas tabloidyzacja "normalnych", "poważnych" mediów, czego jednym z przejawów jest właśnie używanie i - co gorsza - nadużywanie hiperbol, brak dbałości o rzetelność dziennikarską, o poprawność merytoryczną przekazywanych informacji, brak poszanowania dla języka, dla słów i ich znaczenia (bo czymże innym jak nie brakiem poszanowania dla języka i dla inteligencji czytelników jest nazywanie "ogromnym" czegoś, co jest faktycznie małe...).
Używanie tego środka stylistycznego jest tym bardziej nieuzasadnione, jeśli nie ma żadnych podstaw merytorycznych. W takim przypadku dziennikarz po prostu mija się z prawdą, wprowadza czytelnika w błąd. Jeżeli określony statek jest w rzeczywistości mały, a dziennikarz nazywa go "ogromnym" lub "wielkim", to po prostu zafałszowuje rzeczywistość - oszukuje czytelnika. W konkretnym przypadku materiałów prasowych czy komentarzy do relacji filmowych dotyczących spraw morskich (a temu właśnie poświęcony jest ten blog) dziennikarz nieprawidłowo określający wielkość statku przyczynia się do "anty-edukacji" morskiej - pogłębia jeszcze brak świadomości morskiej (i tak odwróconego plecami do morza - jak mało który naród z dostępem do morza) polskiego społeczeństwa.
Dodatkowo, dziennikarz, który statek mały nazywa "wielkim" naraża siebie i swoją gazetę na śmieszność i utratę wiarygodności w oczach tej części czytelników, która ma jako takie pojęcie na temat opisywanego przez dziennikarza wycinka rzeczywistości. Dziennikarz nie ma obowiązku się na wszystkim znać. Ale dobra praktyka dziennikarska i obowiązek dziennikarza to sprawdzanie informacji. Nie można nazywać "wielkim" statku, którego rozmiarów się nawet nie sprawdziło, o których nie ma się bladego pojęcia. Należy też sprawdzić co wśród statków jest (może być nazywane) obiektem wielkim, a co jest w rzeczywistości statkiem średnim, małym lub wręcz bardzo małym.
Co prawda w zasadzie w żadnym przypadku nie ma usprawiedliwienia, bo - jak wspomniano wyżej - obowiązkiem dziennikarza jest uprzednie rzetelne sprawdzanie publikowanej informacji, ale czasem można by pobłażliwie spojrzeć na taki błąd w wykonaniu "szczura lądowego" - dziennikarza z głębi kraju, który nigdy wcześniej nie miał do czynienia ze statkami (nie widział nawet ich zdjęć w książce czy w lokalnej gazecie, ani w materiale filmowym). Jednak gdy tak kardynalne błędy, tak mocno wprowadzające w błąd czytelników, jak nazywanie "wielkim" statku małego, zdarzające się (a dzieje się to niestety dość często) dziennikarzowi w gazecie lokalnej wydawanej w mieście portowym, gdzie dziennikarze powinni być "oswojeni" z tematami morskimi, jest już zatrważającym przejawem braku szacunku dla czytelnika i niskiego poziomu warsztatu dziennikarskiego.
Rada dla dziennikarzy jest taka. Jeżeli nie wiesz ponad wszelką wątpliwość, że statek jest naprawdę duży - po prostu zrezygnuj z jakichkolwiek przymiotników określających jego wielkość, a unikniesz wpadki. Poza tym - jeżeli chcesz przekazać czytelnikowi informację o wielkości statku, zamiast słów "wartościujących" czy "oceniających" podaj po prostu konkretną informację - parametr techniczno-eksploatacyjny statku (np. jego długość lub nośność).
Przyjrzymy się teraz kilku przykładom takiego nadużywania hiperbol w przypadku określania wielkości jednostek pływających i beztroskiego podejścia do znaczenia słów "wielki", "ogromny", itp.
Już samo używanie takich słów (zamiast "łagodniejszych" w rodzaju "duży") jest, w mediach, oznaką niedostatków profesjonalizmu, gdyż redakcyjne "stylebooki", podręczniki dziennikarstwa i wykłady dotyczące warsztatu dziennikarskiego dla młodych adeptów tego zawodu uczą, że należy unikać hiperbol, czyli tzw. przesadni.
[ hiperbola, przesadnia – pojęcie z teorii literatury (gr. hyperbola, łac. superlatio, pol. wyolbrzymienie);
oznacza środek stylistyczny polegający na wyolbrzymieniu, przejaskrawieniu cech przedmiotów, osób,
zjawisk; może dotyczyć ilości, rozmiaru, stosunku emocjonalnego, przyczyny, znaczenia lub skutku;
stosowany dla wywarcia mocnego wrażenia, spotęgowania ekspresji. ]
Wywieranie wrażenia poprzez wyolbrzymienia jest lub może być dobre w literaturze pięknej, w prozie, w poezji czy w scenariuszach filmowych. W mediach jest przejawem braku profesjonalizmu i jest szczególnie charakterystyczne dla tabloidów - goniących za sensacją gazet niskich lotów. Niestety postępuje u nas tabloidyzacja "normalnych", "poważnych" mediów, czego jednym z przejawów jest właśnie używanie i - co gorsza - nadużywanie hiperbol, brak dbałości o rzetelność dziennikarską, o poprawność merytoryczną przekazywanych informacji, brak poszanowania dla języka, dla słów i ich znaczenia (bo czymże innym jak nie brakiem poszanowania dla języka i dla inteligencji czytelników jest nazywanie "ogromnym" czegoś, co jest faktycznie małe...).
Używanie tego środka stylistycznego jest tym bardziej nieuzasadnione, jeśli nie ma żadnych podstaw merytorycznych. W takim przypadku dziennikarz po prostu mija się z prawdą, wprowadza czytelnika w błąd. Jeżeli określony statek jest w rzeczywistości mały, a dziennikarz nazywa go "ogromnym" lub "wielkim", to po prostu zafałszowuje rzeczywistość - oszukuje czytelnika. W konkretnym przypadku materiałów prasowych czy komentarzy do relacji filmowych dotyczących spraw morskich (a temu właśnie poświęcony jest ten blog) dziennikarz nieprawidłowo określający wielkość statku przyczynia się do "anty-edukacji" morskiej - pogłębia jeszcze brak świadomości morskiej (i tak odwróconego plecami do morza - jak mało który naród z dostępem do morza) polskiego społeczeństwa.
Dodatkowo, dziennikarz, który statek mały nazywa "wielkim" naraża siebie i swoją gazetę na śmieszność i utratę wiarygodności w oczach tej części czytelników, która ma jako takie pojęcie na temat opisywanego przez dziennikarza wycinka rzeczywistości. Dziennikarz nie ma obowiązku się na wszystkim znać. Ale dobra praktyka dziennikarska i obowiązek dziennikarza to sprawdzanie informacji. Nie można nazywać "wielkim" statku, którego rozmiarów się nawet nie sprawdziło, o których nie ma się bladego pojęcia. Należy też sprawdzić co wśród statków jest (może być nazywane) obiektem wielkim, a co jest w rzeczywistości statkiem średnim, małym lub wręcz bardzo małym.
Co prawda w zasadzie w żadnym przypadku nie ma usprawiedliwienia, bo - jak wspomniano wyżej - obowiązkiem dziennikarza jest uprzednie rzetelne sprawdzanie publikowanej informacji, ale czasem można by pobłażliwie spojrzeć na taki błąd w wykonaniu "szczura lądowego" - dziennikarza z głębi kraju, który nigdy wcześniej nie miał do czynienia ze statkami (nie widział nawet ich zdjęć w książce czy w lokalnej gazecie, ani w materiale filmowym). Jednak gdy tak kardynalne błędy, tak mocno wprowadzające w błąd czytelników, jak nazywanie "wielkim" statku małego, zdarzające się (a dzieje się to niestety dość często) dziennikarzowi w gazecie lokalnej wydawanej w mieście portowym, gdzie dziennikarze powinni być "oswojeni" z tematami morskimi, jest już zatrważającym przejawem braku szacunku dla czytelnika i niskiego poziomu warsztatu dziennikarskiego.
Rada dla dziennikarzy jest taka. Jeżeli nie wiesz ponad wszelką wątpliwość, że statek jest naprawdę duży - po prostu zrezygnuj z jakichkolwiek przymiotników określających jego wielkość, a unikniesz wpadki. Poza tym - jeżeli chcesz przekazać czytelnikowi informację o wielkości statku, zamiast słów "wartościujących" czy "oceniających" podaj po prostu konkretną informację - parametr techniczno-eksploatacyjny statku (np. jego długość lub nośność).
Przyjrzymy się teraz kilku przykładom takiego nadużywania hiperbol w przypadku określania wielkości jednostek pływających i beztroskiego podejścia do znaczenia słów "wielki", "ogromny", itp.
RSS Feed